การช่วยตนเอง  หมายถึง  การดำเนินชีวิตตามปกติได้ด้วยตัวเองไม่เป็นภาระของผู้อื่น  สำหรับการช่วยตนเองตามอุดมการณ์สหกรณ์จะหมายถึงการดำเนินชีวิตด้วยตนเอง  มุ่งสู่ความอยู่ดี  กินดี  สันติสุข  ซึ่งลักษณะของคนที่ช่วยตนเอง  ดังนี้
    ขยัน  เป็นลักษณะของคนที่ใช้เวลาที่มีอยู่วันละ 24 ชั่วโมง  เพื่อการทำงานให้มากที่สุดด้วยความอดทน  หนักเอาเบาสู้  ดิ้นรนขวนขวายพากเพียรพยายาม  ไม่ย่อท้อ  ไม่ท้อถอยต่อปัญหาอุปสรรคความกระตือรือร้นในการทำงานมีความรับผิดชอบ
    ประหยัด  เป็นลักษณะของคนที่รู้จักเก็บออม  รู้จักกิน  รู้จักใช้  เมื่อมีรายได้ก็นำมาใช้จ่ายอย่างเกิดประโยชน์สูงสุด  ไม่ใช้จ่ายฟุ่มเฟือย  เห็นคุณค่าของเงิน  ของทรัพย์สินที่มีอยู่ตามคำกลอนที่กล่าวว่า
        “ มีสลึง        พึงบรรจบ    ให้ครบบาท
        อย่าให้ขาด    สิ่งของ        ต้องประสงค์
        มีน้อย        ใช้น้อย        ค่อยบรรจง
        อย่าจ่ายลง    ให้มาก        จะยากนาน”
    พัฒนาชีวิต  คือ  ลักษณะของคนที่ไม่หยุดนิ่ง   ใฝ่หาความรู้อยู่เสมอ  เปลี่ยนแปลงตนเองไปในทางที่ดีขึ้นอยู่ตลอดเวลาการพัฒนาทำได้ด้วยการเรียนรู้ การนำความรู้มาปรับปรุงชีวิต  อาชีพ  ความเป็นอยู่ให้สนองความต้องการในการดำรงชีวิตมีคำคมที่เกี่ยวข้องคือ – ปั้นดินให้เป็นดาว – คลื่นลูกหลังมีพลังกว่า -  พรุ่งนี้ต้องดีกว่าวันนี้  - เมื่อวานก็ดูสวนดี  แต่วันนี้สวยกว่าเมื่อวาน – แสงสว่างปลายอุโมงค์
    การพัฒนาเป็นการสร้างชีวิตความเป็นอยู่ให้ดีขึ้น  ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดเจนคือ  คนจีนที่อพยพมาอยู่เมืองไทย  ในอดีตเริ่มค้าขายจากการหาบสินค้า  ต่อมาพัฒนาเป็นใส่รถเข็นขายต่อมาพัฒนาเป็นซื้อห้องแถวเปิดขายสินค้า  และต่อมาก็มีตึกแถวเป็นของตนเองจนมีธุรกิจที่ร่ำรวย  สามารถพบเห็นได้จากในตัวเมืองย่านชุมชนต่างๆ
    ไม่เสพติดอบายมุข  เนื่องจากอบายมุขเป็นหนทางแห่งความเสื่อม  หากใครเข้าไป  เกี่ยวข้องชีวิตมีแต่จะเสียทรัพย์  เสียสุขภาพ  เสียเวลา  ขาดความเคารพนับถือ  อบายมุขเปรียบเทียบได้กับผีร้าย  หากใครเกี่ยวข้องกับอบายมุขก็จะถูกผีร้ายเข้าสิง  ซึ่งมีอยู่ 6 ผี  ดังนี้
        ผีที่ 1  ชอบบุหรี่  สุราเป็นอาจิณ  ไม่ชอบกินข้าวปลาเป็นอาหาร
        ผีที่ 2  ชอบเที่ยวยามวิกาล  ไม่รักบ้าน  รักลูก  รักเมียตน
        ผีที่ 3  ชอบดูการละเล่น  ไม่ละเว้น  บาร์คลับ  ละครโขน
        ผีที่ 4  คบคนชั่ว  มั่วกับโจร  หนี้ไม่พ้น  อาญา  ตราแผ่นดิน
        ผีที่ 5  ชอบเล่นหวย  มวยม้า  กีฬาบัตร  สารพัดถั่วโป  ไฮโลสิ้น
        ผีที่ 6  เกียจคร้านการทำกิน  มีทั้งสิ้นหกผี  ไม่ดีเลย

    การที่แต่ละคนช่วยตนเองด้วยการขยัน ประหยัด  พัฒนาชีวิต  ไม่เสพติดอบายมุข  เป็นสิ่งดีทำให้ดำเนินชีวิตได้ด้วยการพึ่งพาตนเองไม่เป็นภาระของใคร แต่ยังไม่เพียงพอที่จะทำให้ อยู่ดี กินดี
กินดี  มีสันติสุข  ตามความต้องการของคนทั่วไป  เพราะแต่ละคนเพียงคนเดียวมีจ้อจำกัดในการทำงานได้เฉพาะบางสิ่งบางอย่าง  เช่น  ยกเก้าอี้ได้คนเดียว  สอนหนังสือคนเดียววันละ 5 ชั่วโมง  แต่หากต้องการยกโต๊ะตัวใหญ่คนเดียวจะยกไม่ได้  ต้องการสอนหนังสือทั้งวันทุกวิชาคนเดียวไม่สามรถทำได้ดีเมื่อต้องการซื้อ บ้านคนเดียวไม่มีรายได้เพียงพอที่จะทำได้  การช่วยตนเอง  จึงเป็นการดำเนินชีวิตได้ดีในระดับของการสนองความต้องการขั้นต้น  แต่เมื่อต้องการสูงขึ้นต้องมีการร่วมมือช่วยเหลือโดยหลายคนมาช่วยกัน
    การร่วมมือช่วยเหลือกันอย่างมีคุณธรรมนำไปสู่ความสำเร็จที่แต่ละคนต้องการ  การช่วยเหลือซึ่งกันและกัน  ตามอุดมการณ์สหกรณ์  หมายถึง  การร่วมแรงกาย  แรงใจ  แรงความคิด  กำลังทรัพย์เข้ามาช่วยเหลือให้เกิดประโยชน์ในกลุ่มเพื่อให้แต่ละคน  ในกลุ่มมีการกินดี  อยู่ดี  มีสันติสุข  ลักษณะของคนที่มีอุดมการณ์สหกรณ์ด้านการช่วยเหลือซึ่งกันและกัน  มีดังนี้
    ซื่อสัตย์  เป็นลักษณะของคนที่มีความตรงไปตรงมา  พูดตรงกับปฏิบัติไม่ทุจริตคดโกงทั้งต่อตนเองและผู้อื่น  ทั้งต่อหน้าและลับหลัง  ซื่อสัตย์มักเขียนควบคู่กับสุจริต  เป็นซื่อสัตย์สุจริต
    ความซื่อสัตย์  เป็นลักษณะที่ต้องมีในคนที่อยู่รวมกลุ่มกันโดยต้องซื่อสัตย์ทั้งทางกายคือ การกระทำทางวาจาคือการพูดทางใจคือความคิด  ความรู้สึก
    เสียสละ  เป็นลักษณะของคนที่ไม่เห็นแก่ตัว  มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่  ยอมสละสิ่งที่ตนองมี  คือ  กำลังกายช่วยเหลืองานของส่วนรวม
    ความสามัคคี  เป็นลักษณะของความพร้อมเพรียง  ร่วมมือด้วยกัน  ทำอะไรด้วยกัน  เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน  ความสามัคคีก่อให้เกิดพลังเนื่องจากแต่ละคนจะมีความสามารถอย่างจำกัดแต่ เมื่อรวมหลายคนเข้าด้วยกันก็จะรวมความสามารถได้อย่างกว้างขวาง
    ความมีระเบียบวินัย  เป็นลักษณะของการยึดมั่นในกฎกติกา  ขอปฏิบัติของการทำงานร่วมกันที่กำหนดไว้